Editoriaal
Wat maakt de mens tot mens? Is het zijn lichaam, zijn verstand, zijn ziel — of een mysterieuze samenhang tussen die drie? In een tijd waarin hersenen steeds vaker louter biologisch worden benaderd, nodigt Floris Bloem ons uit tot een diepere reflectie.
In dit artikel beweegt hij zich moeiteloos tussen fysica en metafysica, tussen neurologie en zingeving. Het brein wordt niet alleen gezien als technologisch wonder, maar ook als spiegel van het innerlijke leven — een stille getuige van een hogere orde.
Laat je meenemen in een verkenning van het brein die verder gaat dan synapsen en signalen, tot aan de fluistering van de ziel zelf.
Het brein en de ziel: stille getuigen van een goddelijke macht
“Je bent geen willekeurig wezen. Jij bent het meest waardevolle van het universum – en je bent niet zomaar aan je lot overgelaten.”
Elke mens wordt geboren met een geheim dat met het blote oog niet te zien is. Dit geheim schuilt in zijn vermogen om te denken, te voelen, te dromen en betekenis te zoeken. Het centrum van al deze unieke vermogens is het menselijke brein. Want de gave om zulke syntheses te maken, is enkel aan de mens toevertrouwd.
Het brein is niet zomaar een klomp vlees of een hoop zenuwen. Terwijl het actief is in de fysieke wereld, weerspiegelt het op een wonderlijke manier de metafysische dimensie, en toont het – soms zelfs luider dan woorden – het bestaan van een goddelijke macht. Wie het ongelooflijke ontwerp van het brein bestudeert – zijn vorm, bouw en werking – kan nauwelijks onbewogen blijven.
Om niet onder de indruk te raken, zou men haast geen brein mogen bezitten – of het zou buiten werking moeten zijn. Het vermogen om de subtiele en magistrale kunst van het brein te zien, is op zichzelf al een teken van menselijke rijpheid. Dit vraagt zowel een gezond verstand als een verfijnd geweten.
Het brein wordt beschermd zoals een baby
Het brein bevindt zich op de best beveiligde plek van het lichaam: binnenin de schedel. Maar ook de schedel zelf is een kunstwerk op zich. Omgeven door harde botwanden, afgedekt met drie lagen beschermend vlies en zwevend in een speciale vloeistof – het lijkt haast alsof het brein, net als een foetus in de baarmoeder, liefdevol wordt omhuld.
“Wie is de verborgen uitvinder van dit beschermingsmechanisme?”
Wie hier oprecht over nadenkt, kan zich maar één vraag stellen: “Wie is de verborgen uitvinder van dit beschermingsmechanisme?” Zelfs met een gemiddeld verstand is het duidelijk dat dit verfijnde ontwerp, met zijn uiterst gevoelige afstemming, onmogelijk toevallig tot stand kan zijn gekomen.
De beschermende structuur lijkt te zijn ontworpen door een kunstenaar die de waarde van het brein kent. Deze mysterieuze hand is niet alleen kundig, maar ook vol mededogen – is dat geen wonder op zich?
In ons brein bevindt zich een unieke technologische software
Als we het brein anatomisch bekijken, blijkt elke zone zijn eigen taak te hebben: zien, horen, ruiken, aanraken, spreken, herinneren, beslissen… Voor al deze functies bestaan er gespecialiseerde gebieden die perfect met elkaar samenwerken. Miljarden zenuwcellen communiceren razendsnel met elkaar, met miljoenen signalen per seconde.
Dat dit alles gebeurt zonder enige fout in het ‘ontwerp’ – in een perfect afgestemde samenwerking – zou ieder denkend mens aan het denken moeten zetten: kan zo’n volmaakt systeem zomaar per toeval ontstaan zijn?
Het brein is een zintuiglijke dynamo tussen lichaam en ziel
Het brein is ook een spiegel van de ziel. De mens denkt niet alleen – hij voelt, schaamt zich, heeft spijt, is blij, bidt… Deze innerlijke bewegingen zijn meer dan biochemische reacties. Hier betreedt de metafysica het toneel.
Het brein draagt niet alleen het lichaam, maar ook de ziel
De tederheid van een moeder die haar kind omhelst; de overgave van een gelovige in gebed – dat valt niet te reduceren tot neuronale activiteit.
De realiteit is dit: het brein draagt niet alleen het lichaam, maar ook de ziel.
Een eenvoudige formule vat het samen:
- Ons leven bestaat bij de gratie van de aanwezigheid van de ziel: (lichaam + ziel = leven)
- Ons leven eindigt wanneer de ziel het lichaam verlaat: (lichaam – ziel = dood)
“Wie ben ik, en wie heeft mij zo geschapen?”
Sommigen beweren dat dit volmaakte systeem enkel een biologisch product is. Maar hoe geavanceerd men het brein ook onderzoekt, het innerlijke ‘ik’, de essentie die het bewustzijn vormt, blijft een mysterie.
Wie deze diepgang in zichzelf begint te voelen, stelt vroeg of laat de onvermijdelijke vraag: “Wie ben ik, en wie heeft mij zo geschapen?” Die vraag is een innerlijke roep, gericht aan elke bewuste ziel.
Het brein werkt op de brandstof van het leven
Hoewel we biologisch kunnen zeggen dat het brein glucose als brandstof gebruikt, is het in werkelijkheid de ziel die onze levensmotor aandrijft.
Het is een voorrecht om als mens geschapen te zijn, bewust te kunnen leven. De rede is een van de grootste gaven van God aan de mens. Maar deze gave brengt niet alleen kennis, maar ook verantwoordelijkheid met zich mee.
Zichzelf leren kennen, is de poort naar het leren kennen van de Schepper. Het is misschien wel de belangrijkste opdracht van de mens: zichzelf leren begrijpen en ontdekken wie hem geschapen heeft.
De stem van de ziel komt vaak via het brein tot uiting. Denken, betekenis zoeken, het goede willen doen – het zijn allemaal tekens van een uitnodiging: een uitnodiging tot geluk, rust en het besef dat we niet doelloos bestaan.
De hoogste functies van het brein wijzen naar een hogere oorsprong
Wat het meest opvalt, is dat juist de hoogste functies van het brein – goed doen, geduld tonen, vergeven, dankbaarheid, gebed – de mens verheffen boven het gewone bestaan.
Zij zijn tekenen van een goddelijke adem die in ons geblazen is.
Ware vreugde is alleen te vinden door gebruik te maken van onze rede. Het brein is daarom niet alleen een poort naar het leven, maar ook naar de zin van het leven.
Het begrijpen, beschermen en juist gebruiken van dit wonderlijke orgaan betekent ook: de grootsheid van de ziel begrijpen.
Het brein is misschien wel het meest kostbare kapitaal dat de goddelijke macht ons heeft toevertrouwd – een licht op ons pad, zowel in dit leven als in het hiernamaals.
Door Floris Bloem, Bioloog
