Inleiding
De onderstaande tekst biedt een contemplatieve en wetenschappelijk onderbouwde reflectie op het concept van voortdurende schepping (sürekli yaratılış), een idee dat zowel in religieuze als in wetenschappelijke denkbeelden een plaats kent. Vanuit een metaforische beschrijving van een harmonieuze samenleving wordt de lezer meegenomen langs verschillende niveaus van de schepping: van de kosmologische oorsprong van het heelal via de energieproductie van sterren tot aan de jaarlijkse wederopbloei van de natuur en de constante vernieuwing van menselijke cellen. De auteur, Sinan Koşak, verweeft inzichten uit de moderne natuurkunde, astronomie en biologie met spirituele duiding en theologische reflectie, in het bijzonder beïnvloed door het denken van de islamitische geleerde Bediüzzaman Said Nursî.
Het centrale uitgangspunt van de tekst is dat schepping geen eenmalige gebeurtenis is, maar een voortdurend proces van ontstaan, vernieuwing en harmonie, zichtbaar in elk aspect van de werkelijkheid. Door deze dynamiek van vernietiging en wederopbouw te beschouwen als tekenen van goddelijke aanwezigheid, nodigt de tekst uit tot een herwaardering van zowel wetenschap als geloof als complementaire vormen van waarheid.
“Is het denkbaar dat de perfecte harmonie van het universum, van de kosmos tot de kleinste cel, het resultaat is van blinde toevalligheden? Of wijst alles juist op een alwetende Wil die elke vezel van het bestaan bestuurt?”
Stel u een land voor waar honderden verschillende gemeenschappen samenleven, midden in een uitzonderlijke fase van hervorming en wederopbouw. Terwijl aan de ene kant mensen massaal het land binnenstromen, vertrekken aan de andere kant groepen naar elders. Ondanks deze voortdurende beweging blijven essentiële voorzieningen zoals gezondheidszorg, transport, hygiëne en voedselvoorziening probleemloos functioneren. Iedereen wordt op tijd geholpen; aan ieders behoefte wordt voldaan. Hoewel er geen zichtbaar communicatienetwerk is, heerst er een harmonieus, evenwichtig en rechtvaardig systeem. En opmerkelijk: nergens is verspilling.
Is het voorstelbaar dat al deze processen vanzelf verlopen of verklaard kunnen worden door abstracte wetten of een onbekende grondwet? Zou men een dergelijk perfect georganiseerd systeem toeschrijven aan het toevallige samenspel van miljoenen oorzaken? Of is het niet veel plausibeler dat dit alles gestuurd wordt door een bewuste Wil, een alziende en allesomvattende Macht?
Dat zou betekenen dat achter elke gebeurtenis een leiding schuilgaat van Iemand die alles ziet, alles hoort en alles rechtvaardig bestuurt. Ontbreekt deze leiding, dan verandert orde in chaos, hulp in hulpeloosheid, en schoonheid in verval. Dan zouden steden veranderen in kerkhoven, en menselijke gemeenschappen in een slagveld.
Bediüzzaman Said Nursî illustreert deze waarheid met een metafoor: een stad of een paleis dat voortdurend verwoest en herbouwd wordt, en waarin leven en dood elkaar onafgebroken opvolgen.[1]
Op dit toneel van voortdurende verandering – van het kleinste deeltje tot het uitgestrekte universum – zien we een dynamiek waarin vernietiging en schepping elkaar in perfecte synchronisatie afwisselen. Het universum lijkt op een immense stad of paleis waarin sterren, organismen en cellen ontstaan en vergaan, in een voortdurende scheppingsbeweging. Laten we enkele voorbeelden bekijken, van de oorsprong van materie tot de sterren, de lente en de menselijke cel.
De Oerknal: een ordelijke oorsprong
Volgens de huidige wetenschappelijke consensus – gestaafd door observaties zoals kosmische achtergrondstraling en heliumhydride-ionen – zijn tijd en ruimte ongeveer 13,8 miljard jaar geleden ontstaan via de zogenaamde Oerknal. Vanaf dat moment is het universum als een ballon blijven uitdijen en afkoelen. In de eerste momenten ontstonden, onder extreme temperatuur en dichtheid, subatomaire deeltjes zoals protonen en neutronen, gevolgd door de eerste atomen en de vorming van de lichte elementen: waterstof, helium en lithium. [2]
Een explosie roept meestal chaos op, geen orde. Toch was deze ‘explosie’ zo buitengewoon precies dat de beroemde natuurkundige Stephen Hawking opmerkt: als de uitdijingssnelheid slechts een fractie trager was geweest, zou het heelal zijn ingestort voordat het zijn huidige structuur kon bereiken. Hij spreekt hier van een uiterst verfijnde afstemming.[3]
De Oerknal, hoewel in menselijke termen een ‘explosie’, was in werkelijkheid een wonder van orde, een scheppingsdaad van een tijdloze en alwetende Essentie (celle celâluhu), gekenmerkt door oneindige kennis, volmaakte macht en een doordringende Wil.
Waar komt de energie van de zon vandaan?
Bediüzzaman wijst op de zon en de sterren als ‘hemelse lampen’ die het dak van het universum sieren en functioneren binnen een verbazingwekkende orde. Deze sterren, vaak vele malen groter dan de aarde, branden onafgebroken zonder te ontploffen of uit balans te raken. Maar waar komt hun energie vandaan?
De zon fungeert als een gigantische kernfusiereactor. Door de fusie van waterstofatomen tot helium in de kern van de zon komt voortdurend energie vrij – een proces dat bekendstaat als de proton-protonkettingreactie (PP-reactie). Elke seconde wordt ongeveer 620 miljoen ton waterstof omgezet. [5]
De hiervoor benodigde omstandigheden – een druk van 250 miljard atmosfeer en temperaturen van 15,7 miljoen graden Celsius – zijn nauwelijks voorstelbaar. Toch vinden deze processen continu plaats, en wel met een massa-energieomzetting van 4,26 miljoen ton per seconde. Dit is vergelijkbaar met de kracht van twee miljard thermonucleaire bommen – elke seconde. [6]
De zon is slechts een gemiddelde ster. Er bestaan sterren zoals Stephenson 2–18 die qua volume 10 miljard keer groter zijn. Als we bedenken dat ons heelal uit ongeveer 2 biljoen sterrenstelsels bestaat, met in elk daarvan honderden miljarden sterren die op gelijkaardige wijze energie produceren, dan wordt de grootsheid van deze kosmische ‘verlichting’ des te duidelijker. [8]
Deze constante energiestroom, die al miljarden jaren het leven op aarde ondersteunt, getuigt van een ongeëvenaarde Macht, Wijsheid en Barmhartigheid.
De lente: een jaarlijks terugkerend wonder
Ieder jaar zien we hoe de natuur, ogenschijnlijk gestorven in de winter, weer tot leven komt. Bomen die hun bladeren hebben verloren, bloeien opnieuw. Droge takken worden bekleed met groene bladeren, bloemen en vruchten. Elk voorjaar wordt een tentoonstelling van goddelijke kunst geopend – een teken dat het leven na de dood mogelijk is. Deze heropleving vormt een prachtige illustratie van goddelijke genade die zich door de hele schepping manifesteert.
Het menselijk lichaam: voortdurende vernieuwing
Ook het menselijk lichaam is onderworpen aan een proces van voortdurende schepping. Dagelijks worden ongeveer 330 miljard cellen vervangen. [9] Michael Denton noemt de cel in zijn boek The Miracle of the Cell “de derde oneindigheid” – vanwege haar complexe en georganiseerde structuur binnen een bijna oneindig grote en kleine wereld. [10]
Elke seconde sterven er miljoenen cellen af en worden er nieuwe gevormd. Deze continue vernieuwing is een spiegel van de scheppende hand die nooit rust.
Conclusie: schepping is geen eenmalige gebeurtenis
Van het ontstaan van het universum tot het leven van de kleinste cel: alles wijst op een voortdurende, doelgerichte schepping. Wat oppervlakkig als vernietiging lijkt, is in werkelijkheid transformatie en voorbereiding op nieuw leven. Voor wie kijkt met het licht van geloof en bewustzijn, is deze kosmos een levend bewijs van een Schepper die alles leidt met wijsheid, macht en barmhartigheid.
En zij die met een zuiver hart naar deze wonderlijke orde kijken, fluisteren eerbiedig:
“Dit prachtige paleis kan niet zonder eigenaar zijn.”
Vertaling van het artikel van Sinan Koşak (Çağlayan Dergisi, maart 2023, nr. 72)
Vertaler: Prof. Dr. Hasan Yılmaz
Voetnoten
[1] Bediüzzaman Said Nursî, Lem’alar, İstanbul: Şahdamar Yayınları, 2010, s. 383.
Bediüzzaman Said Nursî (1877–1960) was een invloedrijke Koerdisch-Turkse islamitische denker, theoloog en auteur van de Risale-i Nur-verzameling, een omvangrijk corpus aan Korancommentaren. Zijn werk benadrukt rationele geloofsverdieping, het belang van wetenschap en spiritualiteit, en het herkennen van goddelijke tekenen in de natuur. Nursî geldt als een van de belangrijkste islamitische geleerden van de moderne tijd en speelde een centrale rol in de vernieuwing van het islamitisch denken in de 20e eeuw.
[2] Nuh Aydın, “Büyük Patlamanın Düşündürdükleri”, Çağlayan, Eylül 2020.
[3] Stephen Hawking, Roger Penrose, The Nature of Space and Time, New Jersey: Princeton University Press, 1996, s. 89.
[4] Nursî, a.g.e. s. 390.
[5] “Solar Energy”, education.nationalgeographic.org/resource/solar-energy
[6] Fraser Cain, “How does the sun produce energy?”, phys.org/news/2015-12-sun-energy.html
[7] “How much energy does the sun produce?”, www.solarreviews.com/blog/how-much-energy-does-the-sun-produce
[8] “Star Facts”, www.star-facts.com/stephenson-2-18/
[9] Ron Sender, Ron Milo, “The distribution of cellular turnover in the human body”, Nat Med, 2021, 27, s. 45–48.
[10] Michael Denton, The Miracle of the Cell, Seattle: Discovery Institute Press, 2020, s. 16.
